تا آستان جانان|نگاهی به تاریخ شکل گیری حرکت زائران پیاده به سمت مشهد

کوچک زاده | شهرآرانیوز، او در سال ۱۰۱۰ قمری با گروهی از افرادش، مسیر اصفهان تا مشهد را در ۲۸ روز پیاده طی می‌کند؛ حرکتی که تا همین امروز همچنان ازسوی مردم ادامه دارد، اما در سال‌های مختلف با افت وخیز‌هایی همراه بوده است. درواقع سنت پیاده روی برای زیارت، یک سال پس از رحلت بنیان گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی (ره) شکل رسمی می‌گیرد، بین سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۰ با افت وخیز همچنان ادامه دارد تا اینکه از دهه ۹۰ به بعد با استقبال بیشتری ازسوی مردم روبه رو می‌شود.

در کتاب «زائران پیاده حرم مطهر امام رضا (ع) به روایت مطبوعات» نوشته سیدمهدی سیدقطبی و محمدمهدی مرتضوی فر، گزیده‌ای از اخبار موجود درباره زائران پیاده حرم قدس رضوی با بررسی ۱۸۰ سال اول تاریخ مطبوعات ایران یعنی از سال ۱۲۱۵ خورشیدی تا ۱۳۹۰، بررسی شده است. البته ما در این مطلب به اخبار دهه ۷۰ نگاهی انداخته ایم؛ زمانی که پس از بمب گذاری در عاشورای سال ۱۳۷۳ در حرم مطهر رضوی، بر تعداد کاروان‌های پیاده به سمت حرم افزوده می‌شود؛ نشانی بر ابراز علاقه مؤمنان به ساحت آن امام همام.
بیشتر اخبار دهه ۷۰ مندرج در کتاب «زائران پیاده حرم مطهر امام رضا (ع) به روایت مطبوعات» مربوط به سال ۷۳ و اخبار دو روزنامه جمهوری اسلامی و اطلاعات است؛ همان سالی که در سی امین روز خردادش و در روز عاشورا در حرم بمب گذاری می‌شود.

روزنامه جمهوری روز ۸ تیر ۱۳۷۳ یعنی فقط ۹ روز پس از حادثه بمب گذاری، خبری مبنی بر پیاده روی کوهنوردان بابلی به سوی حرم مطهر به منظور محکوم کردن جنایت منافقین منتشر می‌کند. این گروه پیاده از شهرستان‌های فیروزکوه، سمنان، سبزوار به سمت مشهد می‌آیند.
۱۳ تیر نیز همین روزنامه درباره حرکت پیاده دو بسیجی از بوشهر به مشهد نوشته است. آن‌ها نیز هدف خود را انزجار از عمل منافقین در بمب گذاری اعلام می‌کنند.

۱۴ تیر بازهم چهار کوهنورد بابلی، پیاده و بازهم برای محکومیت منافقین، عازم مشهد می‌شوند.
دو بسیجی ۲۳ و ۲۶ ساله از بوشهر با پای پیاده راهی مشهد شده اند. یکی از این افراد در مصاحبه با روزنامه اطلاعات، منتشرشده در ۱۲ مرداد گفته است: «ابتدا فکر می‌کردیم در راه با مشکلاتی مواجه شویم، اما استقبال گرم مردم و مسئولان در بین شهر‌ها باعث شد با سرعت بیشتری این مسیر را طی کنیم. مدت ۲۴ روز طول کشید تا از بوشهر به تهران برسیم. در شهر‌های طول مسیر نیز با مقامات و ائمه جمعه شهر‌ها دیدار داشتیم. در اوایل شهریور به بارگاه ثامن الحجج می‌رسیم.»

اخبار سال ۱۳۷۳ تا آذر این سال، از سفر زائران پیاده به مشهد نشان داردو با اینکه ماه صفر و شهادت گذشته است، باز هم رهسپار مشهد شده اند و هدفشان هم انزجار از حرکت ضد انسانی منافقین عنوان شده است.
اما در اخبار سال ۷۴، حرکت زائران شهرستان‌های اطراف به مشهد بیشتر دیده می‌شود. روزنامه خراسان در دوم مرداد این سال از سفر بیش از ۱۵۰ تن از اقشار مختلف مردم قوچان به سمت مشهد با پای پیاده برای شرکت در مجالس عزاداری روز چهل وهشتم خبر می‌دهد. امام جمعه قوچان هدف از تشکیل این کاروان را زیارت امام رضا (ع) و ایجاد آمادگی در مردم برای سفر به کربلا و زیارت امام حسین (ع) ذکر می‌کند.
حرکت کاروان‌های پیاده به سمت مشهد فقط مختص روز شهادت امام رضا (ع) نیست؛ چنان که کاروان‌های مردمی یا آزادگان و بسیجیان به مناسبت‌های تقویمی دیگری مثل روز ورود آزادگان به مشهد یا ولادت امام رضا (ع) و ... خود را با پای پیاده به مشهد می‌رسانند.

برای نمونه در دی ماه سال ۷۵ کاروانی متشکل از استادان و دانشجویان و کارکنان دانشگاه آزاد بجنورد راهی مشهد می‌شود. حضور این گروه در مجله حرم، بازتاب می‌یابد و نوشته می‌شود که این گروه با وجود وضعیت نامناسب هوا و بارش باران و وزش باد، روزانه ۱۰ ساعت راه پیموده اند و بعد از یک هفته به مشهد رسیده اند.
اما به جز سن وسال دارها، رد پای جوانان هم فراوان در اخبار دیده می‌شود که به تنهایی یا دونفره راهی سفر شده اند. خبری درباره یک دانش آموز بسیجی ۱۶ ساله ورامینی که پس از ۲۵ روز پیاده روی در گرمای تابستان وارد مشهد می‌شود، در روزنامه کیهان سال ۷۶ درج شده است.
اما آخرین خبر دهه ۷۰ در مجله حرم مربوط به آذر سال ۱۳۷۹ و بازهم درباره شمالی هاست؛ زائر ۶۶ ساله مازندرانی طی ۱۴ روز، مسافت بهشهر تا مشهد را برای پنجمین بار پیاده طی کرده است.

روزنامه جمهوری اسلامی ۲۸ تیر ۱۳۷۲، درباره یک جانباز مازندرانی به نام ابراهیم علیزاده نوشته که از چشم راست، کف پا و فک آسیب دیده است. این جانباز اهل شمال در ماه محرم از زادگاهش چالوس، تا مشهد، مسافتی دوهزار و صدکیلومتری را با پای پیاده در ۲۳ روز طی کرده است. مجله زائر، ویژه نامه روزنامه قدس، هم در ۹ آبان سال ۱۳۷۲ خبر حضور چهل تن از خانواده شهدا و آزادگان و بسیجیان را منتشر کرده که از بافق استان یزد راه افتاده اند و طی ۱۸ روز، هزار کیلومتر را طی کرده و به مشهد رسیده اند.